دکتر باقری : مهمترین کار شما بلافاصله پس از تولد نوزادتان شیردادن به اوست. از آنجا که احتمالا تا یکی دو روز اول بعد از زایمان حوصله مطالعه مطلبی را نخواهید داشت بهتر است از حالا نکات اولیه مربوط به شیردهی را فرا بگیرید. باقی نکات مربوط به شیردهی و سایر امور در ویزیت اول نوزاد که در روز ۳ تا ۵ بعد از تولد صورت میگیرد به شما آموزش داده خواهد شد.
شیردهی باید طی یکساعت اول بعد از تولد شروع شود. برای شیردهی وضعیتهای مختلفی را می توانید انتخاب کنید . احتمالا اولین وضعیت – بویژه اگر سزارین شده باشید – حالت خوابیده خواهد بود. اگر سزارین شده اید یا سینه های بزرگی دارید یا نوک سینه تان صاف یا فرو رفته است در آینده روش راگبی هم روش مناسبی برایتان خواهد بود (عکس زیر)
در هر حال مهمترین مساله این است که کاملا راحت باشید و پشت ، دست و پاها یتان دارای تکیه گاه مطمئنی باشند . زیر دستتان بالش بگذارید و اگر روی صندلی یا مبل مینشینید زیر پایتان چهارپایه یا کتاب قطوری قرار دهید. مراقب باشید گردن نوزاد حین شیردهی خم نباشد.
نکته مهم بعدی این است که نوزاد سینه را درست گرفته باشد. مهمترین علت زخم شدن نوک سینه و همچنین گرسنه ماندن کودک درست نگرفتن سینه است. ابتدا نوک سینه را به موازات بینی نوزاد قرار دهید . سپس سر نوزاد را کمی به عقب متمایل کنید تا نوک سینه با لب بالایی او تماس پیدا کند.این کار باعث میشود نوزاد دهانش را باز کند ،حالا سر او را در همین حالت (که چانه از پیشانی به نوک سینه نزدیکتر است) جلو بیاورید (نوزاد را به سمت سینه حرکت دهید نه سینه را بسمت نوزاد). به این ترتیب مقدار بیشتری از هاله دور سینه ( و نه فقط نوک سینه ) وارد دهان نوزان میشود. نوک سینه باید زیر کام نرم باشد (و نه کام سخت که جلوی کام نرم است) چانه باید به سینه چسبیده باشد ، لب پایینی به بیرون برگشته باشد و شما صدای شیر خوردن او را بشنوید. نباید احساس درد داشته باشید ، در غیر اینصورت سینه را با فشردن نوک انگشت کوچکتان میان دهان نوزاد ، از دهان خارج کنید ( نباید سینه را محکم بیرون بکشید) و دوباره روش بالا را انجا م دهید. اگر احساس کردید بینی بیش از حد به سینه چسبیده است سینه را جابجا نکنید بلکه پا و باسن نوراد را کمی جابجا کنید (به فیلم سینه گرفتن نوزاد دقت کنید). ممکن است نوک سینه شما خیلی بزرگ یا کوچک باشد و نوزاد در شیر خوردن مشکل داشته باشد.نگران نباشید و عجله نکنید ، به مرور هم شما و هم نوزاد راه درست را پیدا میکنید (به تصاویر و فیلمهای آماده شده توجه کنید)
– سینه گرفتن خوب: چانه چسبیده به پستان است و نه بینی – قسمت پایین اریولا بیشتر از بالای آن در دهان است- گونه ها بداخل فرو نرفته و حرکت چانه خیلی سریع نیست و توقف در حرکت چانه دیده میشود
اگر زود سینه را رها میکند سینه را با وضعیت c-hold حمایت کنید (به عکس مربوطه توجه کنید) اما در ضمن از انگشت نشانه برای نگه داشتن چانه کودک استفاده نمایید.
شیر شما بعد از ۵-۲ روز جریان می یابد . یکی دو روز اول حدود ۳۷ سی سی آغوز دارید وهر بار ۱۴-۷ سی سی شیر میدهید که کاملا برای نوزاد کافیست پس نگران نباشید. روزهای اول شیردهی از هر دو سینه انجام شود و پس از رسیدن به حداکثر تولید شیر بطور متناوب یکی کاملا تخلیه شود.(با کند شدن حرکات دهان بلافاصله و پیش ار آنکه خوابش ببرد سینه را عوض کنید حتی اگر فقط یکی دو دقیقه خورده است)
بعد از تثبیت ، شیردهی باید بر اساس خواست کودک باشد نه زمانبندی مشخص. ولی اگر بیش از حد خواب آلوده است یا اگر بدلیل تجمع شیر سینه درد دارید بهتر است برای یکی دو روز با زمانبندی و بیدار کردن کودک هر ۲ ساعت به او شیر دهید. طی ۲هفته اول بهتر است فاصله شیردهی روز ها هر ۲ ساعت و شبها حداکثر ۴ ساعت باشد.
مدت شیردهی : بسیار متغیر است . نوزادان ممکن است بین ۵ تا ۴۰ دقیقه شیر بخورند.روز های اول ممکن است مدت شیردهی ۴۰-۲۰ دقیقه باشد.بعد از تثبیت شیردهی %50 تغذیه نوزاد در ۲ دقیقه اول و %۹۰ در ۵ دقیقه اول انجام میشود ومعمولا بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه کافیست . به هر حال اجازه دهید هرمدت که دوست دارد بخورد. مدت خاصی برای شیر خوردن در نظر نمیگیریم .بعضی بچه ها کوتاه ولی مکرر شیر میخورند برخی طولانی تر ولی با فاصله بیشتر. ممکن است از روزی به روز دیگر یا حتی در طول یک روز الگوی شیرخوردنشان را تغییر دهند .
معمولا پس از برقراری جریان شیر، نوزادان در شبانه روز ۸ تا ۱۲ بار شیر میخورند. تغذیه های خیلی طولانی(بیش از ۴۰ دقیقه در اکثر موارد ) یا خیلی کوتاه ( کمتر از ۱۰ دقیقه در اکثر دفعات) یا مکرر (بیش از ۱۲ بار در اکثر روزها ) نشانه احتمال وجود اشکال در تکنیک شیردهی است.
باید خلقیات کودکتان را بشناسید ، برخی آرامند و منتظر میشوند مادر به آنها شیر بدهد و اگر تغذیه نشوند دوباره بخواب میروند و این باعث اختلال رشد میشود . برخی بسرعت بیدار میشوند و اگر فورا تغذیه نشوند خیلی آزرده خاطر و ناراحت میشوند.
قبل از اینکه کودک بیش از حد گرسنه شود شیر بدهید. علایم گرسنگی شیرخوار: افزایش حرکات چشم زیر پلک بسته یا چشم باز – باز کردن دهان ، بیرون آوردن زبان یا چرخاندن سر برای پیدا کردن سینه ، ایجاد صداهای آرام ، مکیدن دست ، انگشت یا ملافه
علایم دیررس گرسنگی: گریه بلند ، قوس دادن بلند و مشکل در گرفتن پستان – باید ابتدا او را بغل کرده آرام کنید تا بتواند پستان را بگیرد.
– نوزاد تا ۳ روز کمی خواب آلوده است و ممکن است خوب نمکد.
برای بیدار کردن شیرخوار خواب آلود : لباسهایش را کم کنید و لحاف و ملافه را از رویش بردارید و فقط با پوشک باشد– به علایم خواب سبک توجه کنید (حرکات چشم زیر پلک،حرکات دست و پا و دهان)، کم کردن نور(چشم نوزاد به نور حساس است و در نور زیاد ترجیح میدهد آنها را ببندد) ، چند بار از حالت افقی به عمودی بلندش کنید) ، به آرامی ماساژش دهید و با او حرف بزنید (پشتش را بحالت دورانی، حرکت انگشتان روی ستون فقرات ، فشردن شست بر کف دست و پا ، روی سرش بحالت دورانی،فشردن پشت ترقوه ها ، گرد کردن لبها با نوک انگشت ، حرکت دست و پا بحالت دوچرخه)-تعویض پوشک و آروغ گیری – مالش پارچه خنک مرطوب روی صورت – در وضعیت نشسته و کاملا عمود یا در پوزیشن راگبی به او شیر دهید – کمی شیر روی لبهایش بدوشید یا با سرنگ در دهانش بریزید – نیم ساعت صبرکنید و دوباره تلاش کنید.
– زود خوابیدن بچه ها هنگام شیر خوردن لزوما بدلیل خستگی نیست بلکه شاید بدلیل: داروهای مادر طی زایمان-زردی-زیاد یا کم بودن جریان شیر باشد
-علل کم شدن شیر: بیماری مادر- استفاده از شیشه و پستانک – زخم نوک سینه – نوک سینه صاف یا فرو رفته – برفک دهان – فرنولوم زبان کوتاه – سزارین ( تاخیر تولید بیشتر است اما نهایتا میزان تولید برابر با زایمان طبیعی خواهد بود )
– اگر از یک سینه نمی خورد به علت کم بودن جریان شیر آن سینه است و یا برعکس بیش از حد زیاد بودن آن یا احتقان سینه .
اگر سینه نمی گیرد : برقراری تماس پوستی – اجازه دهید کمی شیر روی نوک سینه باشد – انگشتتان را در دهانش بگذارید و با سرنگ کمی شیر از کنار انگشت در دهان بریزید .
شیر مادر تا ۲۴ ساعت در یخچال و یک ماه در فریزر قابل نگهداری است.
در کلاسهایی که من برای شیردهی شرکت کرده ام غالبا از پنج فاکتور برای موفقیت در شیردهی ( موسوم به پنج P ) صحبت میکنند که من آنها را به شما میگویم :
۵P : positioning , practice , patience , persistence , pumping
یعنی : وضعیت دهی صحیح ، تمرین، صبر، مداومت ، دوشیدن شیر
بخاطر داشته باشید مادران شیرده روزانه نیاز به ۵۰۰-۲۰۰ کالری اضافه دارند.(کلا ۲۵۰۰-۲۰۰۰ کالری در روز) اگر مایل بودید وضعیت تغذیه تان در دوران شیردهی زیر نظر متخصص تغذیه باشد یا برای آگاهی از اینکه چطور و از چه زمانی میتوانید هم شیر بدهید هم وزنتان را کم کنید با متخصص تغذیه کلینیک مادروکودک مشاوره نمایید.
مطلب بعد : خواب نوزاد